คำศัพท์และความหมาย

๑๑ นิรา          หมายถึง ไปจาก ไม่มี
๑๒ นุกูล        หมายถึง เกื้อกูล สงเคราะห์
๑๓ บูชไนย    หมายถึง พึงบูชา ควรบูชา
๑๔ บำราศ     หมายถึง  จากไป
๑๕ ปิตุ          หมายถึง  พ่อ บิดา
๑๖ พสุนธรา  หมายถึง  แผ่นดิน
๑๗ ภควันต์   หมายถึง  นามหนึ่งของพระพุทธเจ้า
๑๘ อนุสาสน์ หมายถึง  คำสั่งสอน สอน
๑๙ อัตถ์        หมายถึง  เนื้อความ
๒o อาจาริยคุณ หมายถึง  พระคุณของคุณครู
๒๑ อุตมง          หมายถึง   ศีรษะ
๒๒ เอารสทศพล หมายถึง  ภิกษุ
๒๓  โอฆ             หมายถึง  ห้วงน้ำ กิเลศท่วมทับจิตใจของมนุษย์

คำศัพท์และความหมาย

๑.กังขา         หมายถึง ความสงสัยหรือความเคลือบแคลง

๒.การุญุภาพ หมายถึง ความเป็นผู้มีเมตตากรุณา

๓.เกลศ         หมายถึง เครื่องทำให้ใจเศร้าหมอง

๔.แกล้ง        หมายถึง เป็นความหมายที่ใช้กันในสมัยโบราณ

๕คุณานันท์   หมายถึง คุณมาก

๖. ชนกคุณ    หมายถึง พระคุณของบิดา

๗.จตุสัจ         หมายถึง ความจริงอันประเสริฐ ๔ ประการ

๘.แดนไตร     หมายถึง สวรรค์ มนุษยโลก และบาดาล

๙.ตราก          หมายถึง ทนทำอย่างไม่นึกถึงความยากลำบาก

๑o.นมัสการ    หมายถึง การกราบ การไหว้ การคารวะ

ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง

๑.     คำนมัสการพระคุณ   เป็นการสรรเสริญพระคุณของพระพุทธเจ้า

๒.   คำนมัสการพระธรรมคุณ พระธรรมเป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า

๓.    คำนมัสการพระสังฆคุณ ถ้าพระพุทธองค์ไม่ได้ทรงสถาปนาคณะสงฆ์ขึ้นหลักธรรมที่พระพุทธองค์ทรงค้นพบย่อมสูญสิ้นไปพร้อมกับเสด็จดับขันธ์ปรินิพาน

๔.    คำนมัสการมาตาปิตุคุณ มารดาบิดาเป็นผู้มีพระคุณก่เราเพราเป็ผู้ให้กำเนิดและเลี้ยงดูเราโดยไม่หวังผลตอบแทน

๕.    คำนมัสการอาจริยคุณ เนื่องด้วยครูอาจารย์เป็นผู้มีพระคุณแก่เราเพราะเป็นผู้อบรมสั่งสอนและถ่ายทอดวิชาความรู้ให้แก่เรา

คำนมัสการอาจาริยคุณ

คำนมัสการอาจริยคุณ

อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

                   อนึ่งข้าคำนับน้อม                                    ต่อพระครูผู้การุณ

โอบเอื้อและเจือจุน		อนุศาสน์ทุกสิ่งสรรพ์
ยัง บ ทราบก็ได้ทราบ		ทั้งบุญบาปทุกสิ่งอัน
ชี้แจงและแบ่งปัน		ขยายอรรถให้ชัดเจน
จิตมากด้วยเมตตา		และกรุณา บ เอียงเอน
เหมือนท่านมาแกล้งเกณฑ์		ให้ฉลาดและแหลมคม
ขจัดเขลาบรรเทาโม		หะจิตมืดที่งุนงม
กังขา ณ อารมณ์		ก็สว่างกระจ่างใจ
คุณส่วนนี้ควรนับ		ถือว่าเลิศ ณ แดนไตร
ควรนึกและตรึกใน		จิตน้อมนิยมชม

คำนมัสการมาตาปิตุคุณ

คำนมัสการมาตาปิตุคุณ

 อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

                                         

ข้าขอนบชนกคุณ                        ชนนีเป็นเค้ามูล ผู้กอบนุกูลพูน                              ผดุงจวบเจริญวัย ฟูมฟักทะนุถนอม                      บ บำราศนิราไกล แสนยากเท่าไรไร                     บ คิดยากลำบากกาย ตรากทนระคนทุกข์                    ถนอมเลี้ยง ฤ รู้วาย ปกป้องซึ่งอันตราย                     จนได้รอดเป็นกายา เปรียบหนักชนกคุณ                   ชนนีคือภูผา ใหญ่พื้นพสุนธรา                    ก็ บ เทียบ บ เทียบทัน เหลือที่จะแทนทด                     จะสนองคุณานันต์ แท้บูชไนยอัน                           อุดมเลิศประเสคุณ

คำนมัสการพระสังฆคุณ

คำนมัสการพระสังฆคุณ

กาพย์ฉบัง ๑๖

สงฆ์ใดสาวกศาสดา		รับปฏิบัติมา
แต่องค์สมเด็จภควันต์		เห็นแจ้งจตุสัจเสร็จบรร-
ลุทางที่อัน		ระงับและดับทุกข์ภัย
โดยเสด็จพระผู้ตรัสไตร		ปัญญาผ่องใส
สะอาดและปราศมัวหมอง		เหินห่างทางข้าศึกปอง
บ มิลำพอง		ด้วยกายและวาจาใจ
เป็นเนื้อนาบุญอันไพ-		ศาลแด่โลกัย
และเกิดพิบูลย์พูนผล		สมญาเอารสทศพล
มีคุณอนนต์		อเนกจะนับเหลือตรา
ข้าฯ ขอนบหมู่พระศรา-		พกทรงคุณา-
นุคุณประดุจรำพัน		ด้วยเดชบุญข้าอภิวันท์
พระไตรรัตน์อัน		อุดมดิเรกนิรัติศัย
จงช่วยขจัดโพยภัย		อันตรายใดใด
จงดับและกลับเสื่อมสูญ ฯ

คำนมัสการพระธรรมคุณ

คำนมัสการพระธรรมคุณ

กาพย์ฉบัง ๑๖

ธรรมะคือคุณากร		ส่วนชอบสาธร
ดุจดวงประทีปชัชวาล
แห่งองค์พระศาสดาจารย์		ส่องสัตว์สันดาน
สว่างกระจ่างใจมล
ธรรมใดนับโดยมรรคผล		เป็นแปดพึงยล
และเก้านับทั้งนฤพาน
สมญาโลกอุดรพิสดาร		อันลึกโอฬาร
พิสุทธิ์พิเศษสุกใส
อีกธรรมต้นทางครรไล		นามขนานขานไข
ปฏิบัติปริยัติเป็นสอง
คือทางดำเนินดุจครอง		ให้ล่วงลุปอง
ยังโลกอุดรโดยตรง
ข้าขอโอนอ่อนอุตมงค์		นบธรรมจำนง
ด้วยจิตและกายวาจาฯ